Dziecko nie­peł­no­sprawne, ze spe­cjal­nymi po­trze­bami edu­ka­cyj­nymi, jest wy­zwa­niem dla ro­dziny, przed­szkola i szkoły. Jego roz­wój za­leży od tro­skli­wej opieki i bez­wa­run­ko­wej mi­ło­ści. Jego oso­bo­wość kształ­tuje po­stawa ro­dzi­ców i na­uczy­cieli, at­mos­fera pa­nu­jąca w domu ro­dzin­nym, w szkole, do­bre i mą­dre wy­cho­wa­nie. Gdy ro­dzina i szkoła wspo­ma­gają roz­wój dziecka nie­peł­no­spraw­nego i gdy ono wkłada dużo wy­siłku w po­ko­na­nie nie­peł­no­spraw­no­ści, wów­czas może osią­gnąć wielki suk­ces. Mamy wiele przy­kła­dów świa­to­wej sławy nie­wi­do­mych mu­zy­ków, sław­nych nie­peł­no­spraw­nych spor­tow­ców, wy­bit­nych na­ukow­ców, twór­ców kul­tury i sztuki.

No­wo­cze­sna pe­da­go­gika spe­cjalna do­sto­so­wuje na­ucza­nie i wy­cho­wa­nie do spe­cy­ficz­nych moż­li­wo­ści da­nego ucznia. Do­strzega się róż­no­rod­ność wśród uczniów i na nowo de­fi­niuje miej­sce ucznia nie­peł­no­spraw­nego w sys­te­mie oświaty. Szkoła spe­cjalna daje szansę roz­woju dziecku nie­peł­no­spraw­nemu pod kie­run­kiem wielu spe­cja­li­stów, ale jed­no­cze­śnie ozna­cza jego izo­la­cję. Forma in­te­gra­cyjna umoż­li­wia na­ukę w szkole ogól­no­do­stęp­nej, za­pew­nia in­te­gra­cję prze­strzenną i wy­maga opra­co­wa­nia dla każ­dego ucznia nie­peł­no­spraw­nego in­dy­wi­du­al­nego pro­gramu edukacyjno- te­ra­peu­tycz­nego (IPET). Szkoła kształ­tuje po­zy­tywne po­stawy wo­bec osób nie­peł­no­spraw­nych, po­dej­muje dzia­ła­nia ma­jące na celu zbli­ża­nie uczniów nie­peł­no­spraw­nych z peł­no­spraw­nymi.

In­te­gra­cja po­woli za­czyna być za­stę­po­wana przez „włą­cza­nie”. Edu­ka­cja włą­cza­jąca sku­pia się na po­ten­cjale i moż­li­wo­ściach dziecka, na na­ucza­niu zin­dy­wi­du­ali­zo­wa­nym – jest ela­styczna, bo dzieci uczą się w róż­nym tem­pie. Za­kłada, że to nie dziecko na­leży zmie­niać i przy­sto­so­wać do sys­temu szkol­nego, lecz szkoła i sys­tem na­ucza­nia musi się zmie­nić, by spro­stać po­trze­bom wszyst­kich uczniów – spraw­nych i nie­peł­no­spraw­nych.

We­dług sza­cun­ków GUS 18% po­pu­la­cji uczniow­skiej to ucznio­wie z róż­nymi ro­dza­jami nie­peł­no­spraw­no­ści. Te dzieci po­winny się uczyć w śro­do­wi­sku ró­wie­śni­czym, ro­dzin­nym, lo­kal­nym. Osta­teczną de­cy­zję o for­mie kształ­ce­nia spe­cjal­nego po­dej­mują ro­dzice, wy­bie­ra­jąc szkołę spe­cjalną, szkołę z kla­sami in­te­gra­cyj­nymi lub szkołę ogól­no­do­stępną. W bie­żą­cym roku szkol­nym wiele uwagi po­święca się „Edu­ka­cji włą­cza­ją­cej uczniów nie­peł­no­spraw­nych”.

dr Jó­zef Wi­niar­ski
re­dak­tor na­czelny

Młody czło­wiek w wielu rze­czach i prze­ży­ciach do­strzega nie­zwy­kłość. Cel jego dzia­łań wy­zna­czają kry­te­ria po­stawy twór­czej – po­szu­kuje, do­cieka, nie przyj­muje go­to­wych od­po­wie­dzi. Uczeń twór­czy jest ela­styczny i otwarty, ła­twiej ra­dzi so­bie we współ­cze­snym świe­cie. Twór­cze otwie­ra­nie się na świat to nic in­nego, jak wstępna faza wy­cho­wa­nia. Pe­da­go­gika twór­czo­ści może być bar­dzo po­mocna np. w two­rze­niu pro­gra­mów szkol­nych z in­nych przed­mio­tów. Na czym po­lega wy­cho­wa­nie do twór­czo­ści? – o tym pi­szemy w kwiet­nio­wym nu­me­rze.