Dla pew­nej gru­py dzie­ci i mło­dzie­ży, któ­rych po­trze­by nie są za­spo­ka­ja­ne w do­mu ro­dzin­nym, czy­li w miej­scu pra­wi­dło­we­go roz­wo­ju i wy­cho­wa­nia, po­trzeb­na jest opie­ka za­stęp­cza. Ta opie­ka po­win­na być uzu­peł­nie­niem pie­czy ro­dzi­ciel­skiej, ma­jąc cha­rak­ter tym­cza­so­wy, bo każ­de dziec­ko ma pra­wo do wy­cho­wy­wa­nia się w ro­dzi­nie. W Pol­sce opie­ką za­stęp­czą ob­ję­to po­nad 20 ty­się­cy dzie­ci, z któ­rych tyl­ko ok. 3% to sie­ro­ty na­tu­ral­ne (po­zo­sta­łe to sie­ro­ty spo­łecz­ne). Zde­cy­do­wa­na więk­szość tych dzie­ci prze­by­wa w pla­ców­kach opie­kuń­czo-wy­cho­waw­czych, w do­mach dziec­ka. Ma­ła licz­ba dzie­ci wy­cho­wu­je się w ro­dzi­nach ad­op­cyj­nych, w ro­dzi­nach za­stęp­czych, w ro­dzin­nych do­mach dziec­ka. Ro­dzi­ny ad­op­cyj­ne i za­stęp­cze ne­ga­tyw­nie oce­nia­ją po­li­ty­kę fi­nan­so­wą pań­stwa na rzecz dzie­ci nie­peł­no­spraw­nych.

Dom dziec­ka, ca­ło­do­bo­wa pla­ców­ka opie­kuń­czo-wy­cho­waw­cza, jest nie­na­tu­ral­nym śro­do­wi­skiem wy­cho­waw­czym. W tej for­mie opie­ki trud­no za­pew­nić dziec­ku przy­go­to­wa­nie do god­ne­go, sa­mo­dziel­ne­go i od­po­wie­dzial­ne­go ży­cia. Wy­cho­wan­ko­wie na­by­wa­ją wie­le ne­ga­tyw­nych na­wy­ków: wszyst­ko im się na­le­ży, a sztu­ka prze­ży­cia po­le­ga na la­wi­ro­wa­niu. W wie­lu kra­jach Eu­ro­py nie funk­cjo­nu­ją do­my dziec­ka, w Pol­sce są roz­wią­za­niem fa­wo­ry­zo­wa­nym wśród form opie­ki nad osie­ro­co­ny­mi i po­rzu­co­ny­mi dzieć­mi.

Po­zo­sta­łe for­my pie­czy za­stęp­czej – ro­dzi­na ad­op­cyj­na, ro­dzi­na za­stęp­cza, ro­dzin­ny dom dziec­ka – stwa­rza­ją po­god­ny kli­mat wy­cho­waw­czy, da­jąc wie­le po­wo­dów do ra­do­ści i za­do­wo­le­nia, le­piej za­spo­ka­ja­jąc po­trze­by emo­cjo­nal­ne dziec­ka. Zde­cy­do­wa­nie wię­cej dzie­ci po­trze­bu­ją­cych tej for­my opie­ki po­win­no zna­leźć swo­je miej­sce w ta­kich ro­dzi­nach.

Przy­ję­cie dziec­ka do ro­dzi­ny ad­op­cyj­nej lub za­stęp­czej to ra­dy­kal­na zmia­na dla dziec­ka i dla ro­dzi­ny. No­we pra­wa i obo­wiąz­ki, no­we wy­ma­ga­nia, ale ge­ne­ral­nie efek­ty po obu stro­nach są po­zy­tyw­ne. Trze­ba za­chę­cać ro­dzi­ców do ad­op­cji lub utwo­rze­nia ro­dzi­ny za­stęp­czej, za­pew­nia­jąc im wspar­cie i po­moc ze stro­ny opie­ki spo­łecz­nej. Ta for­ma opie­ki nad dziec­kiem przy­no­si du­żo lep­sze efek­ty.

dr Jó­zef Wi­niar­ski
re­dak­tor na­czel­ny

Stres jest na­szym nie­od­łącz­nym to­wa­rzy­szem. Sta­je­my przed ko­niecz­no­ścią po­dej­mo­wa­nia róż­nych de­cy­zji, zma­ga­my się z pro­ble­ma­mi, je­ste­śmy pod­da­wa­ni ob­ser­wa­cji i oce­nie przez in­nych lu­dzi. Stres mo­że tak­że dzia­łać mo­ty­wu­ją­co, mo­bi­li­zo­wać do dzia­ła­nia, wpły­wać na zwięk­sze­nie na­szej efek­tyw­no­ści. Szko­ła rów­nież jest miej­scem, w któ­rym stres sta­je się udzia­łem za­rów­no uczniów, jak i na­uczy­cie­li. Bar­dziej po­dat­ne na stres są oso­by nie­cier­pli­we, ry­wa­li­zu­ją­ce, wro­go na­sta­wio­ne do oto­cze­nia i agre­syw­ne. Jak so­bie ra­dzić ze stre­sem? – o tym pi­sze­my w lu­to­wym nu­me­rze.