Każde dziecko potrzebuje wsparcia, rozwoju oraz poczucia bezpieczeństwa. To ostatnie jest szczególnie trudne do osiągnięcia we współczesnym stresogennym świecie, pełnym przemocy i generującym niepewność. Ulegają jej szczególnie dzieci o słabej konstrukcji psychicznej oraz niepełnosprawne.

Przed nauczycielami i wychowawcami pracującymi z takimi dziećmi stoi zadanie wyjątkowo trudne. Wychowankowie często przyjmują postawę izolacji i wycofania, są zalęknieni. Pomocne mogą być zajęcia z bajkami terapeutycznymi, które pozwalają bez lęku spojrzeć na swoje problemy lub wydatnie go zmniejszyć.

Tajemniczy świat bajek pozwala odmienić zdarzenia, „odczarować” je poprzez powiązanie przyczyn ze skutkami. Dobre efekty daje praca w oparciu o teksty bajek terapeutycznych Marii Molickiej. Spotkania z bajkami uczą pozytywnego myślenia i odreagowywania złych bodźców.

Dzięki obcowaniu z tekstem terapeutycznym, dziecko zacznie traktować lęki jako zwykłe sytuacje, w których potrafi sprawnie działać. Realizacja takiego zadania może mieć formę programu profilaktycznego, w ramach którego zaproponujemy dzieciom niepełnosprawnym następujące formy zajęć:

< słuchanie bajek terapeutycznych

< rozmowy na temat wysłuchanych tekstów i ocena bohaterów

< drama, wchodzenie dzieci w różne role – odgrywanie scenek, pozwalające uświadomić sobie pozytywne i negatywne emocje

< inscenizowanie bajek z użyciem różnych rekwizytów

< wizualizacja pojęć: rodzina, przyjaciel, dobra osoba, szkoła, szczęście itp.

< ilustrowanie bajek różnymi technikami plastycznymi

< zabawy interakcyjne, związane z treścią bajki

< ćwiczenia logopedyczne

< zabawy relaksacyjne

< słuchanie muzyki relaksacyjnej.

Wszystkie bajki terapeutyczne mają pewne stałe elementy dotyczące: głównego tematu, głównego bohatera, innych postaci bajkowych oraz tła opowiadania.

Dzieci niepełnosprawne, uczestnicząc w tego typu zajęciach, uświadamiają sobie intuicyjnie przyczyny lęku. Wpływa to na racjonalność działania i może pomóc opanować panikę i lęk. Oczekiwane i często rzeczywiście osiągane efekty takiego programu, to:

< zwerbalizowanie (konkretyzacja) lęku

< umiejętność skupienia uwagi

< wyhamowanie nadpobudliwości

< wzmocnienie myślenia pozytywnego o sobie: chcę, mogę, nie boję się, szukam rozwiązań, reagowanie adekwatnie do bodźca

< przejawianie pomysłów i inicjatyw.

Od inscenizowanych i improwizowanych bajek blisko już do zajęć typowo teatralnych. Wspomagają one rozwój dzieci niepełnosprawnych i są bardzo atrakcyjne. Angażują dzieci w różne kierunki działalności, takie jak:

< aktywność werbalna

< odbiór tekstów kultury ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego

< ćwiczenia pamięci

< współpraca w grupie

< kreatywność inscenizacyjna

< ćwiczenia logopedyczne.

Placówką realizującą zajęcia teatralne z dziećmi niepełnosprawnymi jest Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Starachowicach. Z inicjatywy Anny Wiśnios powstał tu Teatr Zielonego Słowa. Teatr działa od 2007 r., a powstał z potrzeby alternatywnych zajęć terapeutycznych. W swej przeszło dziesięcioletniej działalności teatr angażował wiele pokoleń uczniów, których pasją jest recytacja, śpiew i taniec.

Wychowankowie mają możliwość uaktywnienia swoich talentów i pomysłów podczas przygotowywania kolejnych spektakli. Każde dziecko wie, że uczestniczy w niezwykłym wydarzeniu, jakim jest widowisko teatralne. Dzieci mają też świadomość, że współtworzą spektakl i że każde z nich może wnieść do projektu coś pozytywnego.

W ostatnich latach Teatr Zielonego Słowa przedstawił następujące miniatury:

„Akademia Pana Kleksa”, „Alicja w krainie baśni i bajek”, „W lustrze Pana Andersena” oraz „Bajek bal”.

Anna Dominik

Anna Wiśnios

– SOSW w Starachowicach