Pilna potrzeba wychowania ku wartościom w myśl św. Jana Pawła II  (cz. 1)

Problem wartości nabiera szczególnego znaczenia w epoce przemian i napięć cywilizacyjnych. W ostatnich tygodniach możemy obserwować takie napięcia na ulicach polskich miast. Wielu zadaje pytanie: jak to się stało, że młodzi, wychowani w katolickich rodzinach, odrzucają teraz wartości chrześcijańskie? Dlaczego dzieci „Pokolenia JPII” okazują tak wulgarną agresję wobec Kościoła, wdzierają się do świątyń, zakłócają nabożeństwa, niszczą elewacje świątyń i pomniki św. Jana Pawła II?

Wydaje się, że dziś dla młodzieży – tej obecnej na protestach – wartości tradycyjne mają charakter muzealny. Może świadczyć o tym bunt przeciw wszelkim ograniczeniom i zasadom, stojącym na przeszkodzie życia, w którym najważniejsze są wygoda i własny komfort. Nie identyfikują się oni z Kościołem, postrzeganym jako ciało obce, w najlepszym wypadku jako instytucja użytkowa, z zaświadczeniami i formalnościami, ale z pewnością nie żywa wspólnota. Co więcej, wobec Kościoła (i duchowieństwa) okazują dziś wrogość i pogardę, bo to właśnie on stoi na straży tradycyjnych wartości chrześcijańskich i przeciwstawia się konformistycznemu modelowi życia.

Z pewnością rzeczywistość jest złożona, i nie jest zadaniem tego krótkiego artykułu dogłębna analiza takiego stanu rzeczy. Możemy jednak spojrzeć na nią w świetle nauczania św. Jana Pawła II w odniesieniu do wartości. Jednym z pierwszorzędnych pytań, w nauczaniu tego wielkiego filozofa i teologa, było pytanie o człowieka. Św. Jan Paweł II podkreślał, że człowieka cechuje „boska genealogia”. Został on stworzony na podobieństwo Boga i w związku z tym ma ogromną wartość, która przewyższa wartości wszystkich innych bytów istniejących. Żyjąc w świecie materialnych przedmiotów, staje się podmiotem w hierarchii bytów stworzonych. Stąd też stanowi on wartość samą w sobie i przysługuje mu niezbywalna godność osoby. Jest dla innych boskim darem, jednocześnie danym i zadanym. Papież zauważa, że współczesny człowiek, zapominając o wyjątkowej wartości i godności drugiej osoby, w konsekwencji zwraca się także przeciwko sobie. Poprzez grzech, popadanie w nałogi oraz przyjmowanie niewłaściwych postaw wobec innych ludzi, przyczynia się do autodestrukcji. Zapomina wręcz o swoim „człowieczeństwie”, w konsekwencji zatracając je. Papież Jan Paweł II widzi przyczynę takiej sytuacji w materializmie ludzkim, prowadzącym do „cywilizacji śmierci”, która dąży do odrzucenia fundamentalnych wartości etycznych i chrześcijańskich, tj. miłości, pokoju, sprawiedliwości, solidarności, od zawsze wpisanych w naturę człowieka. „Cywilizacja śmierci” zmierza do szerzenia nienawiści i międzyludzkiej zazdrości oraz wzbudzania konfliktów.

Jako przeciwwagę dla wymienionych zjawisk, św. Jan Paweł II propaguje „cywilizację miłości” (termin zaczerpnięty od św. Pawła VI). Cywilizacja miłości uwzględnia najistotniejsze wartości moralne w kontekście prawa naturalnego. Przede wszystkim dąży do traktowania człowieka jako osoby zarówno w wymiarze cielesnym, jak i duchowym. Oznacza to, że osoba ludzka w sposób zasadniczy odróżnia się od świata materialnego. Jest stworzona na obraz i podobieństwo Boga, ma nieśmiertelną duszę oraz wolę i rozum. W związku z tym nie może być traktowana przedmiotowo, w sposób materialny, gdyż zawsze ma pierwszeństwo przed rzeczą. Życie ludzkie samo w sobie ma wielką wartość, swój sens i cel. Nie jesteśmy dziećmi ślepego przypadku, ale owocami Bożego planu miłości. Ta podstawowa wartość pozostaje zawsze niezmienna.

ks. dr Dariusz Frydrych

– Wydział Katechetyczny Kurii Diecezji Radomskiej