Przed II wojną światową pytano kardynała Augusta Hlonda: Dlaczego tak wielu ludzi chodzi w Polsce do Kościoła? Ówczesny Prymas miał odpowiedzieć: Bo bijemy w dzwony! Przeżywając ciężkie doświadczenie pandemii, gwałtownie postępujące zeświecczenie i utratę wiary wielu naszych dotychczasowych wiernych, dobrze wiemy, że dzisiaj nie wystarczy bić w dzwony, by ludzie przyszli na Eucharystię. Ojciec Święty Franciszek niemal od początku swojego pontyfikatu mówi o nawróceniu duszpasterskim. Oto jedna z możliwości realizacji tego postulatu: wczesna I Komunia Święta dzieci przedszkolnych oraz głęboka zmiana sposobu przygotowywania dzieci do przyjęcia sakramentów pokuty i Eucharystii.

Obok malejącej liczby wiernych obecnych na niedzielnych Mszach Świętych i gwałtownie postępującej obojętności religijnej, zauważamy w Polsce coraz liczniejszą grupę młodych małżeństw i rodzin związanych z różnymi ruchami duchowej odnowy. Ci rodzice, świadomie przeżywając swoją wiarę, chcą by ich dzieci mogły wcześniej przystąpić do spowiedzi i Komunii Świętej. Sami często przystępując do Eucharystii, spotykają się z prośbą swoich dzieci, które chcą też, tak jak mama i tato, przyjmować Pana Jezusa. Gdy dziecko prosi rodziców o coś do jedzenia czy o zabawkę – rodzice spełniają jego prośbę. Dziecko pyta rodziców, co dostają od księdza w czasie Mszy Świętej i słyszy: Pana Jezusa. Prosi więc: Ja też chcę Pana Jezusa. I wtedy – na tę piękną prośbę najczęściej słyszy twarde: Nie! Jesteś za mały. Nie teraz, później, jak będziesz w trzeciej klasie. Dla przedszkolaka taki termin jest niewyobrażalnie daleki! Dlaczego nie teraz? Przecież Pan Jezus nas kocha! – myśli, albo głośno odpowiada dziecko.

Pragnienia dzieci i rodziców nie są tylko ich osobistymi pragnieniami. Chrystus powiedział do Apostołów: „Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im” (Mk 10,14). Ewangelia wręcz mówi o oburzeniu Pana Jezusa wobec tych, którzy chcieli udaremnić dzieciom kontakt z Nim. Te słowa Kościół zawsze odnosił do praktyki sakramentu Chrztu świętego udzielanego niemowlętom, a także w odniesieniu do Komunii Świętej. Obyśmy nigdy naszymi arbitralnymi decyzjami i przyzwyczajeniami nie wywołali oburzenia Pana Jezusa!

Kiedy dziecko posłać do I Komunii Świętej?

Warto wspomnieć, że do IV Soboru Laterańskiego (1215 rok) w Kościele Zachodnim udzielano Komunii Świętej niemowlętom zaraz po Chrzcie świętym. Ta piękna praktyka jest do dzisiaj obecna w Kościołach Wschodnich. Ilekroć rodzice przystępują do Komunii Świętej, otrzymuje Ją także ich małe dziecko: kilkumiesięczne, roczne, dwuletnie itd., a dopiero od siódmego roku życia jest zobowiązane do sakramentu pokuty.

W Polsce dzieci przystępują do I Komunii Świętej w trzeciej klasie szkoły podstawowej, w wieku 8–9 lat. Termin ten jest podyktowany przede wszystkim względami katechetycznymi. Wśród odpowiedzialnych za katechezę panuje przekonanie, że w praktyce niemal cały ciężar przygotowania dzieci do pełnego udziału we Mszy Świętej spoczywa na duszpasterstwie parafialnym i katechezie szkolnej. Chęć możliwie długiego oddziaływania katechetycznego na dzieci podyktowała takie rozwiązanie.

Stoi ono jednak w sprzeczności z obowiązującym w Kościele Prawem Kanonicznym. Mówi ono o odpowiedzialności moralnej człowieka od siódmego roku życia (możliwość popełnienia grzechu ciężkiego przez dziecko – kanon 97). Czy mamy prawo pozbawiać dzieci, które w sumieniu przeżywają udrękę po pełnionym grzechu, Bożego przebaczenia, radości, jaką przynosi sakrament pokuty? W imię czego to czynimy?

Choć prawo Kościoła nie podaje wprost wieku, w którym dzieci mają przyjąć Najświętszy Sakrament, to zaznacza jednak wyraźnie że: Dzieci wtedy można dopuścić do Komunii Świętej, gdy posiadają wystarczające rozeznanie i są dokładnie przygotowane, tak by stosownie do swojej możliwości rozumiały tajemnicę Chrystusa oraz mogły z wiarą i pobożnością przyjąć Ciało Chrystusa (kanon 913). Interpretacja tego kanonu mówi o siódmym roku życia. Ponieważ mamy do czynienia z człowiekiem, który rozwija się indywidualnie, trzeba przyjąć ten wiek jako pewne uśrednienie.

Rodzi się pytanie, co z takim stanem rzeczy należy uczynić? Czy nie trzeba wrócić do metody opisanej w Ewangelii i Dziejach Apostolskich? Pan Jezus katechizował rodziców i błogosławił dzieci. My w naszej praktyce duszpasterskiej często czynimy na odwrót. Apostołowie nie organizowali katechezy dla dzieci. Ewangelizowali dorosłych. Stąd rodzi się pilny postulat katechizacji dorosłych, w tym wypadku rodziców pierwszokomunijnych. Każda parafia może taką katechezę zorganizować – jeśli nie siłami księdza (ale przecież to jedno z najważniejszych jego zadań!), to siłami świeckich apostołów parafii. Są też pomoce katechetyczne, podręczniki dla rodziców, którzy chcą podjąć trud samodzielnego przygotowania dziecka do I Komunii Świętej³.

W Ewangelii są budzące trwogę słowa Chrystusa o zgorszeniu dzieci (Mt 18,6). Odwrotnie te słowa interpretując: jaka wielka nagroda dla tych, którzy dziecko czynią lepszym! Są inne słowa odniesione do Apostołów, którzy w dobrej wierze nie chcieli dopuścić dzieci do Chrystusa: „Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im” (Mk 10,14). Niech nigdy nie odnoszą się do nas! Spełnijmy prośbę Jezusa!

ks. Marcin Węcławski – ur. 1956 r., kapłan od 1981, od 1993 proboszcz parafii Maryi Królowej w Poznaniu. Propagator wczesnej I Komunii i nowych form duszpasterskich, zwłaszcza dotyczących pracy z rodzicami dzieci przed Chrzetem Świętym, I Komunią Świętą i Bierzmowaniem. Autor portalu www.wczesna-komunia.com.pl