Szczerość w pracy, a szczególnie w procesie zarządzania, obejmuje także aspekt zwracania innym uwagi. Aby placówka dobrze działa, dyrektor szkoły czy przedszkola nie może unikać tzw. “trudnych rozmów”. Jak upominać, by druga strona zmieniła swoją postawę i zrozumiała, że uwagi nie są wyrazem złośliwości przełożonego, a stanowią próbę rozwiązania problemu?

Upominanie jest trudną sztuką – dla obydwu stron. Przygotowując się do rozmów, którym mogą towarzyszyć gwałtowne emocje, nie zapominajmy o właściwej kolejności. Niestety bardzo często pomijamy aspekt przygotowania duchowego do trudnej rozmowy. Tak bardzo koncentrujemy się na tym, co dotyczy zasad, procedur i regulaminów czyli bardzo materialnej perspektywy, że to, co najważniejsze może zostać niezauważone. A przecież wiemy, że jeśli Bóg jest na pierwszym miejscu, to wszystko inne z całą pewnością też będzie na swoim miejscu. Zatem najpierw przedstawmy całą sytuacje Panu Bogu na osobistej modlitwie – powiedzmy Mu, co się stało i prośmy Ducha Świętego o dary (mądrość, męstwo, rada). Szczególnie przeanalizujmy intencję, która przyświeca nam w upomnieniu – czy chodzi o naprawę sytuacji, czy np. chcemy pokazać “kto tu rządzi”? To ważne, żeby dojść do korzenia swoich myśli i uczuć – wówczas możemy także na modlitwie oczyścić intencję. Do modlitwy można dołożyć bardzo skuteczny środek, polecany przez wielu świętych, czyli umartwienie – takie, które nas będzie kosztowało, ale inni niekoniecznie muszą o nim wiedzieć (punktualnie zadzwonić do osoby, z którą zazwyczaj unikamy kontaktu, ugryźć się w język i sarkastycznie nie skomentować czegoś lub właśnie przemóc się i zabrać głos, gdy np. trzeba stanąć w czyjejś obronie). Umartwienie bardzo pomaga w przyjęciu odpowiedniej postawy, która jest niezbędna, jeśli chcemy, aby upomnienie miało właściwy wymiar. Każdy dzień przynosi wiele okazji do budowania właściwej postawy. Gdy już przygotowaliśmy się duchowo do spotkania czas na kolejne kroki.

Przygotowanie merytoryczne: spiszmy fakty, zastanówmy się nad doborem słów i przebiegiem spotkania. Przed przedstawieniem faktów wyjaśnijmy pracownikowi cel rozmowy, aby od początku była jasność, w jakiej sprawie się spotykamy (np. Zauważyłem, że od pewnego czasu masz problem z punktualnością. Chciałbym porozmawiać o przyczynach tej sytuacji oraz znaleźć rozwiązanie).

Miejsce: Chwalić zawsze wobec innych, upominać – w cztery oczy. Ta zasada działa i w pracy, i w domu. Nikt nie lubi, gdy zwraca mu się uwagę w czyjejś obecności. Miejsce rozmowy powinno być przyjazne dla obu stron – jeśli to ma być gabinet dyrektora, zadbajmy o to, aby w nim także odbywały się rozmowy, podczas których wyrażamy uznanie naszym pracownikom. A dywanik – zgodnie z przeznaczeniem – niech wycisza kroki i będzie miękkim oparciem dla stóp.

Czas: najlepiej niezbyt długo po zaistniałej sytuacji, by dla obu stron była niezatarta w pamięci. Zaproponujmy dwa terminy spotkań, do wyboru, poprośmy o potwierdzenie.

Rozmowa – np. w modelu FUKO:

Mów o Faktach – przywołujemy fakty i konkretne zachowanie drugiej osoby. Nie oceniamy, nie oskarżamy osoby.

Ustosunkuj się do sytuacji i problemów – mówimy o swoich uczuciach w związku z zaistniałą sytuacją/problemem.

Zdefiniuj Konsekwencje – poinformujmy o konsekwencjach, jeśli sytuacja się nie zmieni. Pokażmy wpływ tej sytuacji na inne osoby.

Wyraź swoje Oczekiwania – poinformujmy, co i w jaki sposób powinno się zmienić, aby problem się nie powtórzył, sformułujmy propozycje, jak rozwiązać obecną sytuację. Słuchajmy propozycji pracownika.

Np. Zauważyłem, że od pewnego czasu masz problem z punktualnością. W ostatnich dwóch tygodniach spóźniłeś się pięć razy. To spowodowało, że poranki w naszej szkole stały się nerwowe – musiałem przełożyć ważne spotkanie, aby zająć się Twoją klasą, a cztery razy Twoje koleżanki musiały Cię zastąpić, co podniosło napięcie w gronie nauczycielskim. Martwię się, bo nie wiem, co się dzieje – chciałbym Ci pomóc, aby uporządkować pracę w naszym zespole. Oczekuję, że będziesz przychodził do pracy punktualnie na 8.00. Jeśli sytuacja się będzie powtarzać, niestety nie będziemy chcieli przedłużać umowy o pracę, gdyż ta sytuacja wpływa źle na pracę w zespole.

Dyrektor szkoły nie ma zbyt wielu możliwości skutecznego wyciągnięcia konsekwencji w przypadku “trudnego” pracownika, ale zawsze warto podczas rozmowy podkreślać wpływ dobrej atmosfery wśród grona nauczycieli i pracowników administracji na jakość pracy. W przypadku, gdy osoba jest szczególnie „oporna”, można także zastosować sposób „więcej modlitwy, więcej umartwienia” da capo. Oby – do szczęśliwego al fine!

Stanisław Kowal – doktor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki w Studium Pedagogicznym UJ, dyrektor i współzałożyciel szkół prowadzących edukację spersonalizowaną w Krakowie

Upomnienie braterskie

Gdy brat twój zgrzeszy [przeciw tobie], idź i upomnij go w cztery oczy. Jeśli cię usłucha, pozyskasz swego brata. Jeśli zaś nie usłucha, weź z sobą jeszcze jednego albo dwóch, żeby na słowie dwóch albo trzech świadków oparła się cała sprawa. Jeśli i tych nie usłucha, donieś Kościołowi. A jeśli nawet Kościoła nie usłucha, niech ci będzie jak poganin i celnik.

(Mt 18,15–17)

Schemat upomnienia braterskiego, do którego zachęca nas Pan Jezus, można zastosować w każdej trudnej sytuacji – w szkole, pracy czy w życiu prywatnym:

1. Porozmawiaj sam z osobą, u której widzisz problem.

2. Jeśli to nic nie da – powtórz rozmowę w obecności jeszcze jednej lub dwóch osób.

3. Zwróć się o pomoc do zwierzchnika/odpowiedniej instytucji.

fot. unsplash.com