Wychowanie czło­wieka jest mocno za­ko­twi­czone w tra­dy­cji, w kul­tu­rze, w hie­rar­chii war­to­ści. W dzia­ła­niach opiekuńczo−wychowawczych do­strze­gamy tro­skę o sprawy ma­te­rialne, o roz­wój po­trzeb kon­sump­cyj­nych, na­to­miast czę­sto za­nie­dby­wane są po­trzeby du­chowe i kul­tu­ralne. Istnieje po­trzeba ukie­run­ko­wa­nia pracy szkół na kształ­to­wa­nie i roz­wój zdol­no­ści i za­in­te­re­so­wań ar­ty­stycz­nych i kul­tu­ral­nych uczniów. Doskonalenie mło­dego po­ko­le­nia po­przez kul­turę i sztukę uła­twi po­ko­na­nie trud­no­ści wy­cho­waw­czych, róż­nego ro­dzaju za­gro­żeń, i po­może wejść w świat wyż­szych war­to­ści.

Edukację kul­tu­ralną na­leży pro­wa­dzić od naj­wcze­śniej­szych lat ży­cia dziecka. Trzeba umoż­li­wiać mu kon­takt z dzie­łami sztuki, stwo­rzyć do­godne wa­runki do sa­mo­dziel­nej twór­czo­ści, roz­wi­jać wraż­li­wość es­te­tyczną, wy­obraź­nię, wy­cho­wy­wać do war­to­ści.

Sztuka i kul­tura po­sze­rzają za­kres wie­dzy o świe­cie i lu­dziach, wy­zwa­lają uczu­cia o cha­rak­te­rze spo­łecz­nym i mo­ral­nym. Młody czło­wiek nie tylko po­znaje świat, ale także in­ter­pre­tuje i war­to­ściuje, a po­dej­mu­jąc dzia­ła­nia kre­atywne prze­mie­nia swoje oto­cze­nie i swoje wnę­trze.

Dzięki na­tu­ral­nej cie­ka­wo­ści i wraż­li­wo­ści dziecko po­trafi prze­ży­wać dzieła ar­ty­styczne. Rozwija się, gdy ma­luje, słu­cha, mu­zy­kuje, śpiewa, czyta, czy in­ter­pre­tuje słowa i dźwięki na swój spo­sób.

Zajęcia pla­styczne, mu­zyczne, za­in­te­re­so­wa­nia czy­tel­ni­cze wspo­ma­gają roz­wój umy­słowy i emo­cjo­nalny dziecka, czę­sto też po­ma­gają prze­ła­mać nie­śmia­łość, do­znać głę­bo­kiej sa­tys­fak­cji z uwal­nia­nych emo­cji. Szkoda, że umie­jęt­ność gry na in­stru­men­tach mu­zycz­nych jest mało po­pu­larna, że nie­wiele jest pra­cowni pla­stycz­nych z praw­dzi­wego zda­rze­nia, że bra­kuje pie­nię­dzy na za­ję­cia po­za­lek­cyjne i po­zasz­kolne. Nie uczymy dzieci do­strze­gać piękna w so­bie i wo­kół sie­bie, a oto­cze­nie nie za­wsze kształ­tuje wraż­li­wość es­te­tyczną.

Małe dzieci na swój spo­sób two­rzą, eks­pe­ry­men­tują, ba­dają.

Wraz z wie­kiem prze­jaw spon­ta­nicz­nej twór­czo­ści dziecka ma­leje, ro­dzi się kry­ty­cyzm i do­sto­so­wy­wa­nie do wy­ma­gań szkol­nych (py­ta­nia, na które trzeba znać wy­uczoną pod­ręcz­ni­kową od­po­wiedź). Brak czasu na sa­mo­dzielne po­szu­ki­wa­nia, na eks­pe­ry­men­to­wa­nie, na twór­czość nisz­czy spon­ta­nicz­ność, po­my­sło­wość, sa­mo­dziel­ność ucznia.

Wychowanie czło­wieka wy­maga ob­co­wa­nia z dzie­łami sztuki, ak­tyw­nego uczest­nic­twa w za­ję­ciach ar­ty­stycz­nych, wy­zwa­la­nia zdol­no­ści twór­czych, ukształ­to­wa­nego sys­temu war­to­ści es­te­tycz­nych i war­to­ści uni­wer­sal­nych. Nie mo­żemy o tym za­po­mi­nać.

dr Józef Winiarski
re­dak­tor na­czelny