Wy­cho­wa­nie czło­wie­ka jest moc­no za­ko­twi­czo­ne w tra­dy­cji, w kul­tu­rze, w hie­rar­chii war­to­ści. W dzia­ła­niach opiekuńczo−wychowawczych do­strze­ga­my tro­skę o spra­wy ma­te­rial­ne, o roz­wój po­trzeb kon­sump­cyj­nych, na­to­miast czę­sto za­nie­dby­wa­ne są po­trze­by du­cho­we i kul­tu­ral­ne. Ist­nie­je po­trze­ba ukie­run­ko­wa­nia pra­cy szkół na kształ­to­wa­nie i roz­wój zdol­no­ści i za­in­te­re­so­wań ar­ty­stycz­nych i kul­tu­ral­nych uczniów. Do­sko­na­le­nie mło­de­go po­ko­le­nia po­przez kul­tu­rę i sztu­kę uła­twi po­ko­na­nie trud­no­ści wy­cho­waw­czych, róż­ne­go ro­dza­ju za­gro­żeń, i po­mo­że wejść w świat wyż­szych war­to­ści.

Edu­ka­cję kul­tu­ral­ną na­le­ży pro­wa­dzić od naj­wcze­śniej­szych lat ży­cia dziec­ka. Trze­ba umoż­li­wiać mu kon­takt z dzie­ła­mi sztu­ki, stwo­rzyć do­god­ne wa­run­ki do sa­mo­dziel­nej twór­czo­ści, roz­wi­jać wraż­li­wość es­te­tycz­ną, wy­obraź­nię, wy­cho­wy­wać do war­to­ści.

Sztu­ka i kul­tu­ra po­sze­rza­ją za­kres wie­dzy o świe­cie i lu­dziach, wy­zwa­la­ją uczu­cia o cha­rak­te­rze spo­łecz­nym i mo­ral­nym. Mło­dy czło­wiek nie tyl­ko po­zna­je świat, ale tak­że in­ter­pre­tu­je i war­to­ściu­je, a po­dej­mu­jąc dzia­ła­nia kre­atyw­ne prze­mie­nia swo­je oto­cze­nie i swo­je wnę­trze.

Dzię­ki na­tu­ral­nej cie­ka­wo­ści i wraż­li­wo­ści dziec­ko po­tra­fi prze­ży­wać dzie­ła ar­ty­stycz­ne. Roz­wi­ja się, gdy ma­lu­je, słu­cha, mu­zy­ku­je, śpie­wa, czy­ta, czy in­ter­pre­tu­je sło­wa i dźwię­ki na swój spo­sób.

Za­ję­cia pla­stycz­ne, mu­zycz­ne, za­in­te­re­so­wa­nia czy­tel­ni­cze wspo­ma­ga­ją roz­wój umy­sło­wy i emo­cjo­nal­ny dziec­ka, czę­sto też po­ma­ga­ją prze­ła­mać nie­śmia­łość, do­znać głę­bo­kiej sa­tys­fak­cji z uwal­nia­nych emo­cji. Szko­da, że umie­jęt­ność gry na in­stru­men­tach mu­zycz­nych jest ma­ło po­pu­lar­na, że nie­wie­le jest pra­cow­ni pla­stycz­nych z praw­dzi­we­go zda­rze­nia, że bra­ku­je pie­nię­dzy na za­ję­cia po­za­lek­cyj­ne i po­zasz­kol­ne. Nie uczy­my dzie­ci do­strze­gać pięk­na w so­bie i wo­kół sie­bie, a oto­cze­nie nie za­wsze kształ­tu­je wraż­li­wość es­te­tycz­ną.

Ma­łe dzie­ci na swój spo­sób two­rzą, eks­pe­ry­men­tu­ją, ba­da­ją.

Wraz z wie­kiem prze­jaw spon­ta­nicz­nej twór­czo­ści dziec­ka ma­le­je, ro­dzi się kry­ty­cyzm i do­sto­so­wy­wa­nie do wy­ma­gań szkol­nych (py­ta­nia, na któ­re trze­ba znać wy­uczo­ną pod­ręcz­ni­ko­wą od­po­wiedź). Brak cza­su na sa­mo­dziel­ne po­szu­ki­wa­nia, na eks­pe­ry­men­to­wa­nie, na twór­czość nisz­czy spon­ta­nicz­ność, po­my­sło­wość, sa­mo­dziel­ność ucznia.

Wy­cho­wa­nie czło­wie­ka wy­ma­ga ob­co­wa­nia z dzie­ła­mi sztu­ki, ak­tyw­ne­go uczest­nic­twa w za­ję­ciach ar­ty­stycz­nych, wy­zwa­la­nia zdol­no­ści twór­czych, ukształ­to­wa­ne­go sys­te­mu war­to­ści es­te­tycz­nych i war­to­ści uni­wer­sal­nych. Nie mo­że­my o tym za­po­mi­nać.

dr Jó­zef Wi­niar­ski
re­dak­tor na­czel­ny