Całe ży­cie czło­wieka to re­ali­zo­wa­nie war­to­ści, które po­ma­gają wy­do­być z osoby peł­nię czło­wie­czeń­stwa. Do war­to­ści doj­rzewa się i do­ra­sta stop­niowo. Wartościami du­cho­wymi nie można być ob­da­ro­wa­nym, nie można też ich otrzy­mać.

W świat war­to­ści wpro­wa­dza ro­dzina, szkoła, Kościół, ró­wie­śnicy, środki spo­łecz­nego prze­kazu, Internet. Dziecko zdo­bywa wie­dzę o war­to­ściach ob­ser­wu­jąc osoby z naj­bliż­szego oto­cze­nia, oce­nia­jąc sto­su­nek in­nych osób do niego i do ota­cza­ją­cej rze­czy­wi­sto­ści. Wyrabia so­bie po­gląd na to, co w ży­ciu jest ważne, cenne, jaki styl ży­cia jest urze­czy­wist­nie­niem przy­ję­tego sys­temu war­to­ści. Stopniowo uczy się my­śleć we­dług war­to­ści, żyć war­to­ściami.

Pojęcie war­to­ści jest róż­nie de­fi­nio­wane. Wartość to na­sze prze­ko­na­nia, po­stawy, za­cho­wa­nia – to coś dla nas waż­nego, cen­nego. Najczęściej wy­mie­niane ka­te­go­rie war­to­ści to: bio­lo­giczne, eko­no­miczne, psy­chiczne, spo­łeczne, du­chowe.

Istnieją różne sys­temy war­to­ści. Przyjęta hie­rar­chia war­to­ści okre­śla nasz sto­su­nek do dru­giego czło­wieka, do ota­cza­ją­cego świata, Boga. Z re­guły hie­rar­chia war­to­ści (od naj­niż­szych do naj­wyż­szych) jest na­stę­pu­jąca: war­to­ści he­do­ni­styczne – przy­jem­no­ściowe, uty­li­tarne – przy­no­szące ko­rzy­ści, wi­talne – tro­ska o ży­cie i zdro­wie, in­te­lek­tu­alne – wie­dza i do­bra kul­tu­rowe, du­chowe – mi­łość i Bóg jest naj­wyż­szą war­to­ścią.

Jesteśmy świad­kami i ak­tyw­nymi uczest­ni­kami usta­wicz­nego pro­cesu war­to­ścio­wa­nia ota­cza­ją­cej nas rze­czy­wi­sto­ści, na­szego po­glądu na czło­wieka i wi­zję świata. Obserwujemy też za­ma­zy­wa­nie i re­la­ty­wi­za­cję świata war­to­ści, co utrud­nia dzia­ła­nia wy­cho­waw­cze. Wychowanie musi ba­zo­wać na okre­ślo­nym sys­te­mie war­to­ści, na ja­snej kon­cep­cji czło­wieka – na tym, co dla niego jest cenne, ważne, ko­nieczne.

W szkole wy­ra­bia­nie po­staw mo­ral­nych i spo­łecz­nych winno być oparte na fun­da­men­cie war­to­ści uni­wer­sal­nych za­pi­sa­nych w pro­gra­mie wy­cho­waw­czym. Pracę szkoły na­leży ukie­run­ko­wać na prze­kaz wie­dzy o tym, czym są war­to­ści oraz w jaki spo­sób można i trzeba je urze­czy­wist­niać. Wskazane jest, aby wpro­wa­dza­nie ucznia w świat war­to­ści do­ko­ny­wało się na wszyst­kich za­ję­ciach lek­cyj­nych oraz za­ję­ciach po­za­lek­cyj­nych.

Młody czło­wiek dla pra­wi­dło­wego roz­woju po­trze­buje WARTOŚCI.

dr Józef Winiarski
re­dak­tor na­czelny