Ca­łe ży­cie czło­wie­ka to re­ali­zo­wa­nie war­to­ści, któ­re po­ma­ga­ją wy­do­być z oso­by peł­nię czło­wie­czeń­stwa. Do war­to­ści doj­rze­wa się i do­ra­sta stop­nio­wo. War­to­ścia­mi du­cho­wy­mi nie moż­na być ob­da­ro­wa­nym, nie moż­na też ich otrzy­mać.

W świat war­to­ści wpro­wa­dza ro­dzi­na, szko­ła, Ko­ściół, ró­wie­śni­cy, środ­ki spo­łecz­ne­go prze­ka­zu, In­ter­net. Dziec­ko zdo­by­wa wie­dzę o war­to­ściach ob­ser­wu­jąc oso­by z naj­bliż­sze­go oto­cze­nia, oce­nia­jąc sto­su­nek in­nych osób do nie­go i do ota­cza­ją­cej rze­czy­wi­sto­ści. Wy­ra­bia so­bie po­gląd na to, co w ży­ciu jest waż­ne, cen­ne, ja­ki styl ży­cia jest urze­czy­wist­nie­niem przy­ję­te­go sys­te­mu war­to­ści. Stop­nio­wo uczy się my­śleć we­dług war­to­ści, żyć war­to­ścia­mi.

Po­ję­cie war­to­ści jest róż­nie de­fi­nio­wa­ne. War­tość to na­sze prze­ko­na­nia, po­sta­wy, za­cho­wa­nia – to coś dla nas waż­ne­go, cen­ne­go. Naj­czę­ściej wy­mie­nia­ne ka­te­go­rie war­to­ści to: bio­lo­gicz­ne, eko­no­micz­ne, psy­chicz­ne, spo­łecz­ne, du­cho­we.

Ist­nie­ją róż­ne sys­te­my war­to­ści. Przy­ję­ta hie­rar­chia war­to­ści okre­śla nasz sto­su­nek do dru­gie­go czło­wie­ka, do ota­cza­ją­ce­go świa­ta, Bo­ga. Z re­gu­ły hie­rar­chia war­to­ści (od naj­niż­szych do naj­wyż­szych) jest na­stę­pu­ją­ca: war­to­ści he­do­ni­stycz­ne – przy­jem­no­ścio­we, uty­li­tar­ne – przy­no­szą­ce ko­rzy­ści, wi­tal­ne – tro­ska o ży­cie i zdro­wie, in­te­lek­tu­al­ne – wie­dza i do­bra kul­tu­ro­we, du­cho­we – mi­łość i Bóg jest naj­wyż­szą war­to­ścią.

Je­ste­śmy świad­ka­mi i ak­tyw­ny­mi uczest­ni­ka­mi usta­wicz­ne­go pro­ce­su war­to­ścio­wa­nia ota­cza­ją­cej nas rze­czy­wi­sto­ści, na­sze­go po­glą­du na czło­wie­ka i wi­zję świa­ta. Ob­ser­wu­je­my też za­ma­zy­wa­nie i re­la­ty­wi­za­cję świa­ta war­to­ści, co utrud­nia dzia­ła­nia wy­cho­waw­cze. Wy­cho­wa­nie mu­si ba­zo­wać na okre­ślo­nym sys­te­mie war­to­ści, na ja­snej kon­cep­cji czło­wie­ka – na tym, co dla nie­go jest cen­ne, waż­ne, ko­niecz­ne.

W szko­le wy­ra­bia­nie po­staw mo­ral­nych i spo­łecz­nych win­no być opar­te na fun­da­men­cie war­to­ści uni­wer­sal­nych za­pi­sa­nych w pro­gra­mie wy­cho­waw­czym. Pra­cę szko­ły na­le­ży ukie­run­ko­wać na prze­kaz wie­dzy o tym, czym są war­to­ści oraz w ja­ki spo­sób moż­na i trze­ba je urze­czy­wist­niać. Wska­za­ne jest, aby wpro­wa­dza­nie ucznia w świat war­to­ści do­ko­ny­wa­ło się na wszyst­kich za­ję­ciach lek­cyj­nych oraz za­ję­ciach po­za­lek­cyj­nych.

Mło­dy czło­wiek dla pra­wi­dło­we­go roz­wo­ju po­trze­bu­je WAR­TO­ŚCI.

dr Jó­zef Wi­niar­ski
re­dak­tor na­czel­ny