Irena Choczyńska
Konspekt lekcji WdŻwR dla gimnazjum
Temat: Dziecko – cud rozwoju
Cele ogólne:
- Poznanie rozwoju prenatalnego człowieka.
- Szacunek dla życia ludzkiego od momentu poczęcia.
Cele operacyjne:
Uczeń:
- wskazuje na zapłodnienie jako początek życia nowego człowieka,
- wyjaśnia, dlaczego w momencie zapłodnienia zostają zdeterminowane cechy człowieka (jego unikatowość).
- wyjaśnia, na czym polega proces implantacji,
- porządkuje etapy rozwoju płodowego człowieka w kolejności chronologicznej.
Metody:
- praca w grupach – „burza mózgów”,
- projekcja filmu,
- pogadanka,
- ćwiczenie z kartą pracy – „oś czasu”.
Środki dydaktyczne:
- Film na temat życia płodowego (np. fragment filmu „Cud miłości. Od poczęcia po narodziny”, Hagi Film).
- Opis rozwoju prenatalnego człowieka (np. „Tablice biologiczne” L. Trząski, Wydawnictwo Park Sp.z o.o. W załączniku tabela sporządzona na podstawie tej publikacji – Załącznik 2).
- Karta pracy do ćwiczenia „oś czasu” (Załącznik 1).
Czas: 45 min.
Przebieg lekcji:
- Czynności organizacyjne (3 min.)
- Rozmowa kontrolowana. Uczniowie odpowiadają na pytanie, kiedy rozpoczyna się życie człowieka (2 min)
- Projekcja filmu fragmentów filmu (25 min.)
- Pogadanka. Nauczyciel zadaje pytania na temat treści zawartych w filmie (5 min)
Przykładowe pytania:
- Dlaczego w chwili zapłodnienia wiadomo, jaka będzie płeć dziecka, grupa krwi, kolor oczu?
- Na czym polega implantacja?
- Czy dziecko w łonie matki reaguje na głos, światło, dotyk? Czy odczuwa ból?
- Utrwalenie wiadomości o rozwoju prenatalnym.
Nauczyciel rozdaje tablice biologiczne (lub wydrukowany tekst z tabeli) i karty pracy. Uczniowie pracują dwójkami, wpisując na osi czasu wybrane „zdarzenia” z życia płodowego człowieka. Następnie referują wyniki swoich prac (10 min.)
Załącznik 1 – Karta pracy dla ucznia
Znajdź w opisie życia płodowego człowieka poniższe „zdarzenia” i zapisz je na osi czasu.
- Serce zaczyna bić.
- Zarodek zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy (implantacja).
- Pojawiają się oznaki fal mózgowych.
- Zapłodnienie.
- Dziecko układa się główką w dół.
- Tworzą się zawiązki układu nerwowego
- Na opuszkach palców powstają linie papilarne.
- Dziecko połyka płyn owodniowy.
- Powstaje łożysko.
- Poród.
- Dziecko ma indywidualne rysy twarzy.
- Pojawia się odruch ssania.
Załącznik 2 Dziecko – cud rozwoju
Czas od zapłodnienia | Etap rozwoju | Wielkość |
---|---|---|
24 godziny | Zarodek w stadium dwukomórkowym. | Wielkość komórki jajowej |
3 dni | Bruzdkujący zarodek dociera do macicy. | |
1 tydzień | Zarodek zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy. | 0,14 mm |
2 tygodnie | Powstają błony płodowe i listki zarodkowe, zawiązki układu nerwowego. | 0,3 mm |
3 tygodnie | Rurkowate serce pompuje krew, powstają pierwsze naczynia krwionośne, występuje cewka nerwowa z pęcherzykiem mózgowym, pęcherzyki oczne i uszne, rozwijają się zawiązki tarczycy, układu oddechowego, struna grzbietowa. | 1,8 mm |
4 tygodnie | Tworzy się łożysko. W sercu rozdzielają się przedsionki. Powstają 3 pierwsze pęcherzyki mózgowe, zawiązki kończyn, wątroby, trzustki i płuc. | 5 mm |
5 tygodni | Zawiązuje się twarz, mózg ma już 5 pęcherzyków, tworzą się soczewki oczu, pojawiają się zawiązki zewnętrznych narządów płciowych, powstaje tkanka chrzęstna i mięśniowa. | 8 mm |
6 tygodni | Widoczne są palce stóp i dłoni, powstają rozgałęzienia oskrzeli, pojawiają się pierwsze oznaki fal mózgowych. | 1,5–1,9 cm2–3 g |
8 tygodni | Głowa stanowi połowę ciała, pojawiają się rysy twarzy, kształtują się powieki i otwory nosowe oraz ucho zewnętrzne, pojawiają się pierwsze ruchy mięśni szkieletowych, silnie rozwijają się pęcherzyki mózgowe, powstają główne naczynia krwionośne, rozpoczyna się kostnienie szkieletu. | 22–24 mm |
3 miesiące | Rozwijają się gruczoły limfatyczne, zanika struna grzbietowa, występują paznokcie oraz zawiązki zębów mlecznych i stałych. | ~10 cm~30 g |
4 miesiące | Oczy, uszy i nos mają już „normalny” wygląd, różnicują się płaty mózgu, dziecko intensywnie porusza się, pije płyn owodniowy, słyszy głos, pępowina i łożysko osiągają ostateczną dojrzałość. | ~16 cm~190 g |
5 miesięcy | Ruchy dziecka są wyraźnie wyczuwalne, na całym ciele pojawiają się delikatne włoski, tzw. lanugo (meszek), na głowie pojawiają się włosy, a nad oczami brwi, ustalają się pory snu i czuwania. | 20–30 cm250–500 g |
6 miesięcy | Skóra jest pokryta mazią płodową chroniącą przed stwardnieniem i zmacerowaniem przez sole mineralne zawarte w płynie owodniowym, wytwarzają się wiązadła stawowe, szkielet intensywnie kostnieje, rosną włosy i paznokcie, organizm dziecka magazynuje wapń, żelazo, białka, ciała odpornościowe, dojrzewają narządy wewnętrzne oraz układ nerwowy, na palcach rąk i nóg pojawiają się linie papilarne, zaczyna odkładać się podskórna tkanka tłuszczowa, przedwczesny poród daje dziecku szansę przeżycia. | 27–35 cm500–750 g |
7 miesięcy | Dziecko otwiera i zamyka oczy, ssie kciuk nabywając odruch ssania, ćwiczy przez kopanie i przeciąganie się, reaguje na światło i dźwięki, dalszy wzrost i dojrzewanie narządów wewnętrznych, powstają liczne połączenia nerwowe w mózgu i ośrodki zawiadujące różnymi czynnościami (mowy, słuchu, ruchu), kształtuje się osobowość dziecka, w razie przedwczesnego porodu szanse na przeżycie są duże. | ~ 37 cm~ 1350 g |
8 miesięcy | Postępuje gwałtowny rozwój mózgu, kości głowy są miękkie i elastyczne, co umożliwia jej przejście przez ciasny kanał rodny, płuca są niedojrzałe, skóra staje się gładka i różowa, nogi są okrągłe i pełne, jeśli dziecko urodzi się ok. 37 tygodnia ciąży, jest niedojrzałe, ale ma bardzo duże szanse przeżyć. | ~ 45 cmponad 2 kg |
9 miesięcy | Płuca dziecka są dojrzałe i gotowe do podjęcia samodzielnego oddychania, dziecko rośnie niewiele (dziewczynki nieco wolniej od chłopców), paznokcie pokrywają opuszki palców rąk i stóp, twardówka oka jest biała, zaś tęczówka niebieska, kształty dziecka są zaokrąglone na skutek odkładania się tłuszczu w tkance podskórnej, skóra pokryta mazią płodową, dziecko zazwyczaj układa się głową do dołu i schodzi coraz niżej. | ~ 50 cm2,8 – 4,5 kg |