O na­ucza­niu w na­szych szko­łach wie­le mó­wią wy­ni­ki spraw­dzia­nów w kla­sach szó­stych szkół pod­sta­wo­wych oraz eg­za­mi­ny ze­wnętrz­ne w gim­na­zjach i szko­łach po­nad­gim­na­zjal­nych. Ob­ser­wu­je­my mi­ni­mal­ne zróż­ni­co­wa­nie wy­ni­ków ze spraw­dzia­nu, bio­rąc pod uwa­gę lo­ka­li­za­cję szko­ły: ma­ła miej­sco­wość – mia­sto. Bar­dzo czę­sto ucznio­wie szkół pod­sta­wo­wych z ma­łych miej­sco­wo­ści osią­ga­ją zna­ko­mi­te wy­ni­ki.

Ana­li­zu­jąc wy­ni­ki eg­za­mi­nów ze­wnętrz­nych moż­na stwier­dzić, że po­ziom wie­dzy gim­na­zja­li­stów ze wsi i mia­sta jest po­rów­ny­wal­ny, na­to­miast zwięk­sza się róż­ni­ca na po­zio­mie li­ceum i tech­ni­kum.

Mło­dzież z ma­łych miej­sco­wo­ści wbrew po­zo­rom jest bar­dziej za­in­te­re­so­wa­na i czę­ściej ko­rzy­sta z pla­có­wek kul­tu­ral­nych, niż ta z du­żych miast (spek­takl te­atral­ny, mu­zeum, wy­sta­wa, kon­cert).

Wy­stę­pu­ją istot­ne róż­ni­ce w po­wszech­no­ści uczęsz­cza­nia dzie­ci 3−5−letnich do przed­szko­li na wsiach i w mia­stach, we wcze­snym wspo­ma­ga­niu roz­wo­ju dziec­ka, w do­stę­pie do bez­płat­nych za­jęć po­za­lek­cyj­nych i po­zasz­kol­nych, w do­stę­pie do In­ter­ne­tu.

O po­zio­mie wy­kształ­ce­nia nie mo­że de­cy­do­wać sta­tus ma­te­rial­ny ro­dzi­ców czy miej­sce za­miesz­ka­nia. Trze­ba stwa­rzać moż­li­wo­ści wszech­stron­ne­go roz­wo­ju dla każ­de­go dziec­ka, szcze­gól­nie te­go, któ­re chce się uczyć, a po­cho­dzi z bied­nej ro­dzi­ny, któ­ra swo­im sty­lem ży­cia ogra­ni­cza moż­li­wość roz­wo­ju, czy po­cho­dzą­ce­go z ma­łej miej­sco­wo­ści, w któ­rej nie ma wa­run­ków kształ­ce­nia się na mia­rę je­go moż­li­wo­ści. Dla­te­go po­trzeb­na jest po­moc ma­te­rial­na oraz psychologiczno−pedagogiczna: sty­pen­dia so­cjal­ne, po­moc w za­ku­pie ksią­żek i po­mo­cy szkol­nych, po­kry­cie kosz­tów do­jaz­du do szko­ły czy też za­miesz­ka­nia w miej­scu kształ­ce­nia. Trze­ba zwal­czać „kom­pleks pro­win­cji”, my­śle­nie o po­cho­dze­niu z gor­sze­go miej­sca, bier­ność, że „tu się nic nie da zro­bić, tu się nic zmie­ni”. Na­le­ży bu­do­wać po­czu­cie wła­snej war­to­ści, uka­zy­wać wzo­ry lu­dzi ak­tyw­nych, uczyć umie­jęt­no­ści spo­łecz­nych, współ­dzia­ła­nia w gru­pie, uczest­ni­cze­nia w dia­lo­gu, dys­ku­sji, au­to­pre­zen­ta­cji, bra­nia wła­sne­go lo­su w swo­je rę­ce.

Wy­rów­ny­wa­nie szans edu­ka­cyj­nych trze­ba pro­wa­dzić w każ­dym miej­scu i cza­sie, gdy za­ist­nie­je ta­ka po­trze­ba. Or­ga­ni­zo­wać do­dat­ko­we za­ję­cia dydaktyczno−wyrównawcze, od­dzia­ły in­te­gra­cyj­ne, li­kwi­do­wać ba­rie­ry ar­chi­tek­to­nicz­ne, mą­drze za­go­spo­da­ro­wy­wać czas wol­ny uczniów, uno­wo­cze­śniać ba­zę szkół i wpro­wa­dzać in­no­wa­cje pe­da­go­gicz­ne, ukie­run­ko­wać pra­cę szko­ły na wy­ła­wia­nie ta­len­tów, na po­moc uczniom wy­bit­nie zdol­nym.


dr Jó­zef Wi­niar­ski
re­dak­tor na­czel­ny