O na­ucza­niu w na­szych szko­łach wiele mó­wią wy­niki spraw­dzia­nów w kla­sach szó­stych szkół pod­sta­wo­wych oraz eg­za­miny ze­wnętrzne w gim­na­zjach i szko­łach po­nad­gim­na­zjal­nych. Obserwujemy mi­ni­malne zróż­ni­co­wa­nie wy­ni­ków ze spraw­dzianu, bio­rąc pod uwagę lo­ka­li­za­cję szkoły: mała miej­sco­wość – mia­sto. Bardzo czę­sto ucznio­wie szkół pod­sta­wo­wych z ma­łych miej­sco­wo­ści osią­gają zna­ko­mite wy­niki.

Analizując wy­niki eg­za­mi­nów ze­wnętrz­nych można stwier­dzić, że po­ziom wie­dzy gim­na­zja­li­stów ze wsi i mia­sta jest po­rów­ny­walny, na­to­miast zwięk­sza się róż­nica na po­zio­mie li­ceum i tech­ni­kum.

Młodzież z ma­łych miej­sco­wo­ści wbrew po­zo­rom jest bar­dziej za­in­te­re­so­wana i czę­ściej ko­rzy­sta z pla­có­wek kul­tu­ral­nych, niż ta z du­żych miast (spek­takl te­atralny, mu­zeum, wy­stawa, kon­cert).

Występują istotne róż­nice w po­wszech­no­ści uczęsz­cza­nia dzieci 3−5−letnich do przed­szkoli na wsiach i w mia­stach, we wcze­snym wspo­ma­ga­niu roz­woju dziecka, w do­stę­pie do bez­płat­nych za­jęć po­za­lek­cyj­nych i po­zasz­kol­nych, w do­stę­pie do Internetu.

O po­zio­mie wy­kształ­ce­nia nie może de­cy­do­wać sta­tus ma­te­rialny ro­dzi­ców czy miej­sce za­miesz­ka­nia. Trzeba stwa­rzać moż­li­wo­ści wszech­stron­nego roz­woju dla każ­dego dziecka, szcze­gól­nie tego, które chce się uczyć, a po­cho­dzi z bied­nej ro­dziny, która swoim sty­lem ży­cia ogra­ni­cza moż­li­wość roz­woju, czy po­cho­dzą­cego z ma­łej miej­sco­wo­ści, w któ­rej nie ma wa­run­ków kształ­ce­nia się na miarę jego moż­li­wo­ści. Dlatego po­trzebna jest po­moc ma­te­rialna oraz psychologiczno−pedagogiczna: sty­pen­dia so­cjalne, po­moc w za­ku­pie ksią­żek i po­mocy szkol­nych, po­kry­cie kosz­tów do­jazdu do szkoły czy też za­miesz­ka­nia w miej­scu kształ­ce­nia. Trzeba zwal­czać „kom­pleks pro­win­cji”, my­śle­nie o po­cho­dze­niu z gor­szego miej­sca, bier­ność, że „tu się nic nie da zro­bić, tu się nic zmieni”. Należy bu­do­wać po­czu­cie wła­snej war­to­ści, uka­zy­wać wzory lu­dzi ak­tyw­nych, uczyć umie­jęt­no­ści spo­łecz­nych, współ­dzia­ła­nia w gru­pie, uczest­ni­cze­nia w dia­logu, dys­ku­sji, au­to­pre­zen­ta­cji, bra­nia wła­snego losu w swoje ręce.

Wyrównywanie szans edu­ka­cyj­nych trzeba pro­wa­dzić w każ­dym miej­scu i cza­sie, gdy za­ist­nieje taka po­trzeba. Organizować do­dat­kowe za­ję­cia dydaktyczno−wyrównawcze, od­działy in­te­gra­cyjne, li­kwi­do­wać ba­riery ar­chi­tek­to­niczne, mą­drze za­go­spo­da­ro­wy­wać czas wolny uczniów, uno­wo­cze­śniać bazę szkół i wpro­wa­dzać in­no­wa­cje pe­da­go­giczne, ukie­run­ko­wać pracę szkoły na wy­ła­wia­nie ta­len­tów, na po­moc uczniom wy­bit­nie zdol­nym.


dr Józef Winiarski
re­dak­tor na­czelny